Przedsiębiorca, który korzysta z wsparcia małżonka lub innego członka rodziny zamieszkującego z nim w jednym gospodarstwie domowym, musi uwzględnić pewne obowiązki nałożone przez przepisy. Poniżej przedstawiamy kluczowe kwestie dotyczące współpracy z członkiem rodziny w firmie oraz związane z nią zobowiązania.
Kim jest osoba współpracująca?
W świetle przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, osobą współpracującą jest:
- Małżonek,
- Dzieci biologiczne, przybrane lub pochodzące z poprzedniego związku,
- Rodzice,
- Macocha i ojczym,
- Osoby pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym, aktywnie uczestniczące w prowadzeniu działalności.
Zakres definicji obejmuje bliskie relacje rodzinne, które wspierają przedsiębiorcę w codziennych obowiązkach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ważne jest zauważenie, że osoby te muszą mieszkać razem z przedsiębiorcą, tworząc wspólne gospodarstwo domowe i uczestnicząc aktywnie w działalności przedsiębiorstwa. Bez względu na to, czy członek rodziny współpracuje w działalności na podstawie umowy o pracę, czy też pomaga nieodpłatnie, dla celów ZUS uważany jest za osobę współpracującą.
Osoba współpracująca a ZUS
W przypadku korzystania z pomocy członka rodziny w prowadzeniu działalności gospodarczej, konieczne jest zarejestrowanie tej osoby w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) pod kodem tytułu ubezpieczenia ZUS 05 11. Istnieje jednak pewna różnica w zasadach opłacania składek w porównaniu do innych pracowników.
- Umowa o pracę: Składki ZUS są opłacane w wymiarze odpowiadającym tym, które obowiązują przedsiębiorcę.
- Umowa zlecenie: Składki ZUS są opłacane zgodnie z zasadami stosowanymi w umowach zlecenie z innymi zleceniobiorcami. Wysokość składek zależy głównie od kwoty wynagrodzenia.
- Umowa o dzieło: Pomimo różnic interpretacyjnych, zazwyczaj opłaca się składki ZUS w wymiarze odpowiadającym tym, jak za przedsiębiorcę.
- Praca nieodpłatna: Składki ZUS są regulowane w zgodzie z zasadami obowiązującymi przedsiębiorcę.
Powyższe zasady mają na celu uwzględnienie różnic w opłacaniu składek ZUS w zależności od rodzaju umowy, na jaką zdecyduje się przedsiębiorca z osobą współpracującą. W razie wątpliwości zawsze warto skonsultować się z ekspertem ds. ubezpieczeń społecznych.
Osoba współpracująca – wynagrodzenie a koszt podatkowy
W przypadku gdy w działalności przedsiębiorca zatrudnia osobę współpracującą należy pamiętać, że wynagrodzenie wypłacone osobie współpracującej może stanowić koszt podatkowy prowadzonej działalności. Wypłacając osobie współpracującej wynagrodzenie przedsiębiorca ma obowiązek, jak w innych przypadkach, odprowadzić z tego tytułu podatek dochodowy – tak jak od wynagrodzeń innych pracowników.
Przedsiębiorcy korzystający z pomocy członków rodziny powinni zatem pamiętać o obowiązkach jakie z tego tytułu na nich ciążą. Zobowiązani są bowiem z tego tytułu odprowadzać składki społeczne, a w przypadku gdy pomoc członka rodziny jest odpłatna – powinni również odprowadzać podatek od wynagrodzenia osoby współpracującej, jak za każdego innego pracownika.